Na jarenlang extreem coulrofobisch te zijn geweest ben ik er eindelijk achter waar mijn angst voor clowns, Sint en Piet en verklede mensen an sich vandaan komt.
Eerst dacht ik dat het te maken had met het feit dat ik door de geschminkte of bedekte gezichten niet kon zien wie of wat er onder de bedekking zat, maar ondanks dat mij als panische kleuter verteld werd dat Sinterklaas “gewoon” de buurman was, moest ik evengoed niks van die schijnheilige gluiperd hebben.
Mijn angst voor met name Sint en Piet en clowns is ontstaan toen ik als vierjarige met mijn moeder en zus met mijn vader mee mocht naar zijn werk, Delta Lloyd in Amsterdam, toen daar een leuk Sinterklaasfeest (een contradictio in terminis) “voor het hele gezin” werd georganiseerd.
Veel staat me daar niet meer van bij, maar wel herinner ik me dat op een gegeven moment een stel schreeuwende clowns (waarom in godsnaam ?!) met toeters en trommels en fluiten, een ongelooflijke pleurisherrie makend, binnen kwamen vallen. Ik schrok me de pietjes en toen die even later, zwart als de nacht, net zo lawaaierig en net zo onverwacht, ook nog eens hun opwachting maakten, hard pepernoten tegen mijn gezicht aan keilend (omdat ik geen benul had van dat ik mijn handje moest ophouden) en gevolgd door een enge, verklede, ouwe man die wel eens even in zijn boek ging kijken of er nog brave kindertjes in de zaal waren, was mijn levenslange trauma compleet.
Je moet je bedenken dat ik nog maar kort daarvoor al een cultuurschok van jewelste had gehad, toen ik vanuit Korea naar Nederland werd gehaald en ik de ene dag nog allemaal vertrouwde spleetoogjes om me heen zag en de volgende allemaal grote, witte, stinkende mensen met enorme neuzen. Dat had al de ergste schrik van mijn leven moeten zijn gebleven.
Want juist dáár gaat het om : het schrikeffect. Gecombineerd met een hele hoop (onnodige) herrie én het feit dat je onder een geschminkt gezicht inderdaad niet ziet wie of wat het is (wat gelijk staat aan niet kunnen zien of diegene eronder al dan niet te vertrouwen is), had het mij echt niet uitgemaakt of ik me van stroopwafelpieten of pikzwarte clowns de tering was geschrokken. En steek die kadootjes ook maar in je maillot, malloot.
Toen ik als tiener een keertje bij het voetgangersstoplicht stond te wachten tot het groen was (want dat deed ik in die tijd nog braaf), stond er een jongetje achter me die vroeg of ik al op het knopje had gedrukt. Toen ik me omdraaide om hem pinnig van repliek te dienen of hem een stomp voor zijn smoel te verkopen (want dat deed ik in die tijd nog graag), schrok ik, want ik zag dat zijn gezicht helemaal rood en opgezet was door extreme eczeem.
“Niet schrikken, je moet er gewoon even aan wennen”. Dat vond ik zo relaxed dat ik hem de daaropvolgende jaren, volgens mij, niet één keer in elkaar heb geslagen. Maar zeker weten doe ik dat niet.
Door mijn trauma is de hele zwarte pietendiscussie nooit aan mij besteed geweest. Ik vond het sowieso allemaal kut. Maar door mijn voortschrijdend inzicht over mijn coulrofobie, ben ik ook eens gaan nadenken over het fenomeen zwarte piet en waarom ie zoveel hoogoplopende emoties oproept. Dat ie zwart moet blijven omdat het traditie is, is natuurlijk een beetje onzin. Paling- en ganzentrekken was tenslotte ook ooit traditie, evenals katknuppelen en kattenbranden (Google maar eens) en dat vinden we tegenwoordig -gelukkig- ook niet meer normaal, not done en onnodig leed veroorzakend. En het argument dat het “een kinderfeest” is; iedereen weet inmiddels wel hoe ik dáárover denk.
Dan de argumenten vóór aanpassing : als autist hou ik niet echt van veranderingen, maar als aan een “feestje” zoveel onrust, onnodig leed en demonstraties met gewelddadige rellen vooraf moeten gaan, dan is de lol (die ik er sowieso al niet aan beleefde) voor zo’n feestje-oude-stijl er wel gauw vanaf.
Toegegeven : dat geeft niemand het recht om “Zwarte Piet op zijn bek te slaan” (ik zei het toch al : ik ben een mietje geworden !), en we hoeven ook niet meteen de hele geschiedenis te herschrijven en te zuiveren naar huidige maatstaven, beelden te bekladden of gevels af te breken, maar met een beetje begrip over en weer moet vast weer een ouderwets gezellig, inclusief Sinterklaasfeest voor iedereen (exclusief mezelf dan) te organiseren zijn, toch ?
Het zal voor sommigen misschien een beetje schrikken zijn, maar je zult er gewoon even aan moeten wennen.